آماده‌سازی تربیتی حاکم اسلامی در خدمت‌گزاری مردم از منظر حضرت امیر علیه‌السلام در نهج‌البلاغه

دوره 3، شماره 8، پاییز 1400، صفحات 35 - 19

نویسندگان : حسین جلائی نوبری *

چکیده :
از منظر امام علی علیه‌السلام چاره‌ای جز این نیست که در هر جامعه‌ایی امیری حاکم باشد صالح و سالم باشد، یا فاجر و فاسد. چراکه حتی حاکم فاسد بهتر از بدون حاکمیت (هرج‌ومرج) است. در اندیشۀ سیاسی امام علی علیه‌السلام دولت و نهاد دارندۀ قدرت و حکومتی که این قدرت را اعمال می‌کند، همه و همه وسیله‌ای است برای خدمت و اصلاح زندگی این جهانی و آن جهانی مردمان هست. امام علی علیه‌السلام به مناسبت‌هایی، وظایف حاکم را، در قالب نامه‌ها و خطبه‌ها بیان کرده و هیچ عذری را برای تخلف آن‌ها باقی نگذاشته است. از نظرگاه حضرت علی علیه‌السلام حاکم به‌طور عمده سه وظیفۀ خطیر بر عهده دارد:1. وظیفۀ حاکم در قبال آموزه‌های دین که زیربنای حاکمیت را تشکیل می‌دهد. 2. وظیفۀ حاکم در مقابل عموم مردم که پشتوانه‌ای قوی و ستون‌های استوار حکومت می‌باشند. 3. وظیفۀ حاکم در برابر کارگزاران (اجرایی، قضایی، نظامی) که هرکدام وظیفه‌ای خاص بر عهده‌دارند و هیچ‌کدام از دیگری بی‌نیاز نیستند؛ و سؤال اصلی این مقاله این است که؛ از منظر نهج‌البلاغه حاکم اسلامی چه وظایفی را در برخورد با مردم دارد؟ البته لازم به ذکر است که مهم‌ترین و اساسی‌ترین وظیفۀ حاکم اجرای دقیق و بی‌کم‌وکاست فرمان‌ها الهی و صیانت از آن‌ها به‌وسیلۀ نظارت دقیق و جدی بر حُسن اجرای آن‌هاست. این مقاله از سری تحقیقات کتابخانه‌ای با استفاده از اسناد و مدارک و با شیوۀ بررسی محتوایی، هست.

کلمات کلیدی :
امام علی علیه‌السلام، حاکمیت، دین اسلام، نهج‌البلاغه، وظایف